3. Corona/Covid-19

Algemeen

Het Coronavirus zet het leven wereldwijd op zijn kop. De crisis doet een groot beroep op de bewoners, bedrijven en instellingen in onze stad. Of het nu gaat om onze horeca ondernemers en middenstanders, of onze ouderen en grote bedrijven die in Purmerend gevestigd zijn; de crisis zorgt voor leed en (financiële) onzekerheid.

Na de periode van intelligente lockdown zijn de maatregelen om de crisis te beheersen versoepeld. Kinderen konden weer naar school, er was weer meer sociaal contact in de winkelstraten en de terrassen waren weer gevuld. Deze versoepelingen hebben verlichting gebracht. Tegelijk is in augustus en september opnieuw een toename van het aantal besmettingen geconstateerd en heeft het kabinet inmiddels de Coronamaatregelen aangescherpt met het doel een gehele lockdown te voorkomen. De gevolgen van deze aanscherping voor gemeenten zal de komende maanden moeten blijken.

In de aanpak van de Coronacrisis hebben gemeenten, als lokale overheid dicht bij burgers, bedrijven en instellingen, een belangrijke rol. Denk aan de uitvoering van de TOZO, handhaving, inrichting van de openbare ruimte om drukte te voorkomen, et cetera. De afgelopen maanden hebben we de gemeenteraad frequent meegenomen in de keuzes die wij voor de stad hebben gemaakt. Deze keuzes hebben steeds tot doel gehad om de gevolgen van de crisis zo veel mogelijk te beperken, perspectief te bieden en herstel te bevorderen.

Deze tweede tussenrapportage omvat de financiële effecten voor 2020 inzake de verwachting van de (lagere) inkomsten en (hogere) uitgaven, maar ook financiële meevallers die het gevolg zijn van de landelijke maatregelen (de crisis en het ontstaan van de anderhalvemeter samenleving) en de breed gedragen stimuleringsmaatregelen door het college. Daarnaast wordt een beeld geschetst van de compensatiemaatregelen vanuit het Rijk en de Provincie. Bij de jaarrekening 2020 zal een definitief financieel beeld worden geschetst van de Corona gerelateerde onderwerpen. De verwerking van deze maatregelen in het jaar 2020 zijn nodig om door de Coronafase te komen is incidenteel en vanwege het uitzonderlijke karakter verwerkt via de algemene reserve. Dit geldt ook voor de compensatiemaatregelen vanuit het Rijk en de Provincie.

Bij de eerste tussenrapportage is een aanname gedaan dat de kosten van de Veiligheidsregio en de GGD zouden stijgen met 5% (€ 350.000). Op 31 augustus j.l. heeft het kabinet het aanvullende compensatiepakket Coronacrisis medeoverheden gepresenteerd. Een onderdeel hiervan is dat het Rijk de extra kosten van de Veiligheidsregio’s en GGD’s rechtstreeks (via een specifieke uitkering) compenseert op basis van de realisatie. Dit houdt dus in dat de aanname kan vervallen. Ook was de verwachting in april 2020 een terugloop zou zijn van het aantal Wabo-aanvragen door Corona. Om die reden is een lagere opbrengst Wabo-leges gemeld (€ 400.000). Al snel bleek dat de Corona nauwelijks effect heeft (gehad) op de bouwactiviteiten. Sterker, er werden meer vergunningen verleend dan verwacht. Dit geeft aan dat de effecten van de Corona moeilijk in te schatten zijn. Om die reden zijn de Corona gevolgen niet verwerkt als een structurele aanpassing van de begroting.

Effecten en compensatie Coronacrisis

a. Stimuleringsmaatregelen vanuit het college

Het college heeft een aantal stimuleringsmaatregelen genomen om de crisis draaglijker te maken. Door het college zijn onderstaande (financiële) maatregelen getroffen om gedupeerden (inwoners, ondernemers en instellingen) van de Coronacrisis tijdig te helpen en de kwaliteit van de voorzieningen te behouden en op niveau te houden. Hierover bent u door het college in de tussentijdse Corona actualiteitoverzichten geïnformeerd. Op de programma's/beleidsvelden in hoofdstuk 4 vindt u een nadere toelichting van deze maatregelen.

b. Overige effecten door landelijke maatregelen

Naast de stimuleringsmaatregelen door het college zijn er effecten die direct gerelateerd kunnen worden aan de landelijke maatregelen vanwege de Coronacrisis en de anderhalvemeter samenleving. Hierbij kan worden gedacht aan versobering van uitvaarten en aan de vermindering van de parkeeropbrengsten. Het huidige verwachte financiële beeld van de grotere ontwikkelingen is in onderstaande tabel weergegeven. De lagere parkeeropbrengst door de Coronacrisis is lastig exact te bepalen aangezien hier ook mogelijk ingroeieffecten van de nieuwe parkeermaatregelen een rol spelen. Gelet op het feit dat het Coronavirus nog steeds aanwezig is, is nog niet duidelijk wat het effect is op de realisatie voor geheel 2020.

c. Compensatie Corona vanuit het Rijk en de Provincie

Het kabinet heeft een eerste en tweede tranche van € 1,5 miljard voor compensatie van de gevolgen van de Coronacrisis beschikbaar gesteld. Deze compensatie is voor 2020 en deels 2021 (opschalingskorting). De verdeling van het compensatiepakket vanuit de septembercirculaire 2020 geschiedt via reguliere maatstaven en via de integratie- en decentralisatie uitkeringen. Het zijn allemaal éénmalige bedragen. In het hoofdstuk 5 Overzichten (onderdeel algemene dekkingsmiddelen) vindt u in de tabel per onderwerp en programma de compensatie voor Purmerend. Voor Purmerend bedraagt de (voorlopige) compensatie van deze twee tranches € 3.216.711.

Verder zijn er voor de culturele sector in Purmerend steunverzoeken ingediend bij de Provincie en het Rijk. Dit betreft steun voor gesubsidieerde culturele instellingen vanuit het matchingprincipe met de Provincie voor een bijdrage vanuit het Provinciaal noodfonds, het pop- en cultuurpodium P3 met een Rijksbijdrage vanuit het Fonds podiumkunsten en RTV Purmerend met een Rijksbijdrage vanuit het landelijke Stimuleringsfonds voor de journalistiek.

Het kabinet wil in de Coronacrisis banen en inkomens van mensen beschermen. Daarom is een economisch noodpakket aangekondigd. Eén van de maatregelen is de TOZO. Deze regeling ondersteunt zelfstandig ondernemers zodat zij een betere kans hebben om hun bedrijf voort te zetten. Het kabinet verlengt de TOZO met negen maanden tot 1 juli 2021. Het Rijk heeft intussen een voorschot van ruim € 10 miljoen verstrekt voor TOZO 1 en 2 als specifieke uitkering. Op dit moment veronderstellen wij een budgettair neutrale afwikkeling.

Samengevat is de (voorlopige) compensatie als volgt:

Samenvatting Effecten en compensatie Coronacrisis

Hieruit blijkt dat door (per saldo) hogere kosten en lagere inkomsten in de gemeentelijke begroting naar verwachting een nadeel van ruim € 14,6 miljoen optreedt. Deze nadelen kunnen gedeeltelijk worden opgevangen vanuit de compensatie vanuit het Rijk en de Provincie voor bijna € 13,7 miljoen. Dit resulteert voor 2020 in een tekort van bijna € 0,9 miljoen. Dit incidentele tekort voor 2020 komt ten laste van de algemene reserve. In deze Turap word een bedrag van € 460.068 ten laste van het financieel resultaat gebracht. Eerder is reeds € 350.000 (begrotingswijziging voorjaar 2020) en € 57.503 (eerste tussenrapportage) ten laste van het financieel resultaat gebracht.

De bovenstaande cijfers geven weer hoe ons college nu inschat dat het rekeningresultaat als gevolg van de Coronacrisis beïnvloed gaat worden. Bij deze inschatting spelen ook onzekerheden. Wij weten bijvoorbeeld nog niet in welke mate heffingen, retributies en huren waarvoor uitstel van betaling is verleend uiteindelijk oninbaar zullen blijken te zijn. Ook zijn de effecten van de Coronacrisis op de gemeentelijke zorgtaken, afvalinzameling, parkeergelden, aanpassing ventilaties scholen en bedrijfsvoering (o.a. digitalisering, besparing werkgeversuitgaven, uitgaven overhead) voor de rest van 2020 nog niet bekend. Vanuit het Rijk komt er nog een aanvullende geldstroom, waarmee de verwachting is dat bovenstaand tekort van € 0,9 miljoen wordt gedicht. De verwachting is dat deze compensatie in de komende decembercirculaire kenbaar wordt gemaakt. Wij wachten deze circulaire af en nemen niet op voorhand een bedrag op.